Phát Ban: 22 Loại Phát Ban Trên Da Thường Gặp, Nguyên Nhân và Cách Điều Trị

Bài viết giới thiệu về hiện tượng phát ban trên da, các loại phát ban thường gặp, những hình ảnh điển hình của phát ban, nguyên nhân và cách điều trị từng loại phát ban trên da.

Phát ban là gì?

Phát ban là một sự thay đổi đáng chú ý trong kết cấu hoặc màu da của bạn. Da của bạn có thể trở nên có vảy, sần sùi, ngứa ngáy hoặc bị kích ứng. Khi bị phát ban, da sẽ có thể có một hoặc tất cả các hiện tượng: bong vẩy, khô ráp, ngứa ngáy, mẩn đỏ, nổi mụn mọng nước …

Có nhiều loại phát ban khác nhau và do đó các dấu hiệu cũng khác nhau. Tùy vào từng loại mà có thể tự khỏi hoặc cần phải điều trị y tế. Thường thì phát ban không nguy hiểm nhưng cũng có một số loại phát ban sẽ gây biến chứng nặng. Vì vậy cần phải hiểu rõ và xem triệu chứng để có quyết định điều trị phù hợp.

Các loại phát ban trên da thường gặp

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến phát ban. Đây là danh sách 22 loại phát ban trên da có hình ảnh.

Cảnh báo: Hình ảnh có thể gây sốc, cân nhắc kỹ trước khi xem.

Bọ chét cắn

• Thường nằm thành từng đám ở cẳng chân và bàn chân.
• Ngứa, vết sưng đỏ được bao quanh bởi một quầng đỏ.
• Các triệu chứng bắt đầu ngay sau khi bị cắn.

Phát ban do Virus Parvo – Parvovirus B19 (Fifth Disease)

• Nhức đầu, mệt mỏi, sốt nhẹ, đau họng, sổ mũi, tiêu chảy và buồn nôn.
• Trẻ em có nhiều khả năng bị phát ban do Virus Parvo hơn người lớn.
• Phát ban tròn, đỏ tươi trên má.
• Phát ban dạng ren trên cánh tay, chân và phần trên cơ thể có thể nổi rõ hơn sau khi tắm nước nóng

Bệnh trứng cá đỏ – Rosacea

• Đây là loại bệnh trên da mãn tính trải qua chu kỳ, sẽ mờ dần và có khả năng tái phát.
• Tái phát có thể được kích hoạt bởi thức ăn cay,nóng, đồ uống có cồn, ánh nắng mặt trời, căng thẳng và vi khuẩn đường ruột Helicobacter Pylori (Vi khuẩn HP).
• Bệnh trứng cá đỏ – Rosacea có 4 loại khác nhau, bao gồm nhiều triệu chứng.
• Các triệu chứng phổ biến bao gồm đỏ bừng mặt, nổi mẩn, mụn đỏ, đỏ mặt, khô da và da nhạy cảm

Chốc lở

• Thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ em.
• Thường nằm ở vùng quanh miệng, cằm và mũi.
• Phát ban gây khó chịu và mụn nước chứa đầy chất lỏng dễ dàng bật ra và tạo thành lớp vỏ màu mật ong

Nấm ngoài da

• Phát ban có vảy hình tròn với đường viền nổi lên.
• Da ở giữa vòng có vẻ rõ ràng và khỏe mạnh, và các cạnh của vòng có thể lan ra ngoài.
• Rất ngứa

Viêm da tiếp xúc

• Xuất hiện vài giờ đến vài ngày sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.
• Có đường viền rõ ràng và xuất hiện ở nơi da bạn chạm vào chất gây kích ứng.
• Da ngứa, đỏ, có vảy hoặc thô.
• Mụn nước mọng, chảy nước hoặc đóng vảy

Chàm dị ứng

• Có thể giống như một vết bỏng.
• Thường thấy trên bàn tay và cẳng tay.
• Da ngứa, đỏ, có vảy hoặc thô.
• Mụn nước mọng, chảy nước hoặc đóng vảy.

Bệnh tay chân miệng

• Thường xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi.
• Đau, mụn nước đỏ trong miệng, trên lưỡi và lợi.
• Các nốt đỏ phẳng hoặc nổi lên nằm ở lòng bàn tay và lòng bàn chân.
• Các đốm cũng có thể xuất hiện trên mông hoặc vùng sinh dục

Hăm tã

• Nằm trên các khu vực tiếp xúc với tã.
• Da trông đỏ, ẩm ướt và bị kích ứng.
• Ấm khi chạm vào

Bệnh chàm

• Các mảng vảy màu vàng hoặc trắng bong ra.
• Khu vực bị ảnh hưởng có thể đỏ, ngứa, nhờn hoặc chảy nước.
• Có thể bị rụng tóc nếu vùng có phát ban ở trên đầu.

Bệnh vẩy nến

• Các mảng da có vảy, màu bạc, rõ nét.
• Thường nằm trên da đầu, khuỷu tay, đầu gối và lưng dưới.
• Có thể bị ngứa hoặc không có triệu chứng

Thủy đậu

• Các cụm mụn nước ngứa, đỏ, chứa đầy dịch nằm rải rác trên khắp cơ thể.
• Phát ban kèm theo sốt, đau người, đau họng và chán ăn.
• Vẫn dễ lây lan cho đến khi tất cả các mụn nước đóng vảy

Lupus ban đỏ hệ thống (SLE)

• Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn dịch có nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến nhiều hệ thống và cơ quan khác nhau của cơ thể.
• Một loạt các triệu chứng da và niêm mạc từ phát ban đến loét
• Phát ban trên khuôn mặt hình bướm cổ điển xuyên từ má này sang má khác hoặc trên mũi
• Phát ban có thể xuất hiện hoặc trở nên tồi tệ hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

Bệnh Zona

• Phát ban rất đau có thể bỏng, ngứa ran hoặc ngứa, ngay cả khi không có mụn nước.
• Các cụm mụn nước chứa đầy chất lỏng dễ vỡ ra và chảy dịch.
• Phát ban nổi lên ở dạng sọc tuyến tính, xuất hiện phổ biến nhất trên thân, nhưng có thể xuất hiện trên các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm cả mặt.
• Có thể kèm theo sốt nhẹ, ớn lạnh, nhức đầu hoặc mệt mỏi

Viêm mô tế bào

Đây là bệnh có thể cần phải can thiệp y tế tại bệnh viện. Chăm sóc khẩn cấp có thể cần thiết.

• Do vi khuẩn hoặc nấm xâm nhập qua vết nứt hoặc vết cắt trên da
• Da đỏ, đau, sưng tấy, có hoặc không có rỉ dịch, lan nhanh
• Nóng và mềm khi chạm vào
• Sốt, ớn lạnh và vệt đỏ do phát ban có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế.

Dị ứng thuốc

Dị ứng thuốc có thể cần phải can thiệp y tế tại bệnh viện ngay lập tức để tránh nguy cơ ảnh hưởng tới tính mạng người bệnh. Chăm sóc khẩn cấp có thể rất cần thiết. Dị ứng thuốc kháng sinh hoặc khi tiêm phòng thì càng cần phải ngay lập tức điều trị y tế chuyên khoa.

Phát ban đỏ nhẹ, ngứa, có thể xảy ra vài giờ, vài ngày đến vài tuần sau khi dùng thuốc
Dị ứng thuốc nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng và các triệu chứng bao gồm phát ban, tim đập nhanh, sưng tấy, ngứa và khó thở.

Các triệu chứng khác bao gồm sốt, đau bụng và các chấm nhỏ màu tím hoặc đỏ trên da.

Ghẻ

• Các triệu chứng của ghẻ có thể cần ​​bốn đến sáu tuần để xuất hiện
• Phát ban cực kỳ ngứa có thể có mụn nước nhỏ, hoặc có vảy
• Các đường nổi lên, trắng hoặc săn chắc

Bệnh sởi

Các triệu chứng bao gồm sốt, đau họng, đỏ, chảy nước mắt, chán ăn, ho và chảy nước mũi
Phát ban đỏ lan từ mặt xuống cơ thể 3-5 ngày sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện
Những đốm nhỏ màu đỏ với tâm trắng xanh xuất hiện bên trong miệng

Vết cắn của bọ ve

• Đau hoặc sưng ở vùng bị cắn
• Phát ban, cảm giác bỏng rát, nổi mụn nước hoặc khó thở
• Con bọ ve thường bám vào da lâu ngày
• Vết cắn hiếm khi xuất hiện theo nhóm

Bệnh chàm tiết bã

• Các mảng vảy màu vàng hoặc trắng bong ra
• Khu vực bị ảnh hưởng có thể đỏ, ngứa, nhờn hoặc nhờn
• Có thể bị rụng tóc nếu vùng phát ban ở trên đầu.

Ban đỏ

• Xảy ra cùng lúc hoặc ngay sau khi bị nhiễm trùng liên cầu khuẩn
• Phát ban đỏ da khắp cơ thể (nhưng không có trên bàn tay và bàn chân)
• Phát ban được tạo thành từ các vết sưng nhỏ khiến nó có cảm giác giống như “giấy giáp”
  Lưỡi đỏ tươi

Bệnh Kawasaki

Bệnh Kawasaki cần phải can thiệp y tế tại bệnh viện. Chăm sóc khẩn cấp có thể cần thiết.

• Thường ảnh hưởng đến trẻ em dưới 5 tuổi
• Lưỡi sưng đỏ (lưỡi dâu), sốt cao, sưng tấy, lòng bàn tay và lòng bàn chân đỏ, sưng hạch, mắt đỏ ngầu.
• Có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim, vì vậy cần phải cho trẻ nhập viện điều trị càng sớm càng tốt sau khi có triệu trứng nghi ngờ bị bệnh Kawasaki.

Có thể tự khỏi, nhưng cần phải theo dõi kỹ nếu có tình trạng nặng hơn thì phải nhập viện ngay lập tức.

Nguyên nhân gây phát ban?

Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây phát ban. Loại phát ban này xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với chất lạ gây phản ứng ngược dẫn đến phát ban. Phát ban có thể ngứa, đỏ hoặc viêm. Các nguyên nhân có thể gây ra viêm da tiếp xúc bao gồm:

• Sản phẩm làm đẹp, xà phòng và nước giặt
• Thuốc nhuộm trong quần áo
• Tiếp xúc với các hóa chất trong cao su.
• Thực vật có độc gây dị ứng, chẳng hạn như cây sồi độc, hoặc cây thù du độc
• Một số người cũng có thể bị dị ứng với lông động vật
• Dị ứng thức ăn cũng có thể gây phát ban.

Xem thêm thông tin về viêm da tiếp xúc tại website của Bệnh Viện quân đội 108

Dị ứng thuốc men

Dùng thuốc cũng có thể gây phát ban. Chúng có thể hình thành do:

• Một phản ứng dị ứng với thuốc nào đó.
• Một tác dụng phụ của thuốc
• Nhạy cảm với các thành phần của thuốc

Các nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác có thể gây phát ban bao gồm:

–  Đôi khi phát ban có thể phát triển ở khu vực bị bọ cắn, chẳng hạn như vết cắn của bọ chét. Bọ ve cũng là mối quan tâm đặc biệt vì chúng có thể truyền bệnh. Một số loại bọ có thể gây bệnh như muỗi, bọ xít hút máu …

– Bệnh chàm , hay viêm da dị ứng, là một chứng phát ban chủ yếu xảy ra ở những người bị hen suyễn hoặc dị ứng. Phát ban thường hơi đỏ và ngứa với kết cấu có vảy.

– Bệnh vẩy nến là một bệnh trên da phổ biến có thể gây ra phát ban đỏ có vảy, ngứa, hình thành dọc theo da đầu, khuỷu tay và khớp.

– Bệnh chàm tiết bã là một loại bệnh chàm thường ảnh hưởng đến da đầu và gây mẩn đỏ, các mảng vảy và gàu. Nó cũng có thể xảy ra trên tai, miệng hoặc mũi. Khi trẻ sơ sinh bị bệnh chàm tiết bã, dân gian thường gọi là Cứt trâu ở đầu trẻ sơ sinh.

– Lupus ban đỏ là một bệnh tự miễn, gây phát ban trên má và mũi. Phát ban này được gọi là phát ban dạng “bướm” hoặc malar.

– Bệnh trứng cá đỏ Rosacea là một tình trạng da mãn tính không rõ nguyên nhân. Có nhiều loại bệnh trứng cá đỏ Rosacea, nhưng tất cả đều có đặc điểm là mẩn đỏ và phát ban trên mặt.

– Hắc lào là một bệnh nhiễm trùng do nấm gây ra. Phát ban do hắc lào có hình vòng tròn đặc biệt. Cùng một loại nấm gây ra bệnh hắc lào trên cơ thể và da đầu cũng gây ra ngứa ngáy và nấm da.

– Hăm tã là một chứng kích ứng da phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi. Nguyên nhân thường là do ngồi quá lâu trong tã bẩn.

– Ghẻ là sự truyền nhiễm của những con ve nhỏ sống và chui vào da của bạn. Nó gây ra phát ban sần sùi, ngứa ngáy.

– Viêm mô tế bào là một bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn. Nó thường xuất hiện dưới dạng một khu vực sưng đỏ, đau và mềm khi chạm vào. Nếu không được điều trị, nhiễm trùng gây viêm mô tế bào có thể lan rộng và đe dọa tính mạng.

Nguyên nhân gây mẩn ngứa ở trẻ em

Trẻ em đặc biệt dễ bị phát ban do bệnh tật, chẳng hạn như:

• Bệnh thủy đậu là một loại vi rút có đặc điểm là các mụn nước đỏ, ngứa hình thành khắp cơ thể.
• Sởi là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi rút gây ra, gây phát ban trên diện rộng bao gồm các mụn đỏ, ngứa.
• Ban đỏ là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Streptococcus nhóm A sản sinh ra độc tố gây phát ban đỏ tươi giống giấy nhám.
• Bệnh tay chân miệng là một bệnh nhiễm vi rút có thể gây ra các tổn thương màu đỏ trên miệng và phát ban trên bàn tay và bàn chân.
• Phát ban do Virus Parvo – Parvovirus B19 là một bệnh nhiễm trùng do vi rút gây ra phát ban đỏ, phẳng ở má, cánh tay trên và chân.
• Bệnh Kawasaki là một căn bệnh hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, gây phát ban và sốt trong giai đoạn đầu và có thể dẫn đến một biến chứng phình động mạch vành.
• Chốc lở là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn gây ra, gây phát ban ngứa, đóng vảy và các vết loét màu vàng, chứa đầy dịch trên mặt, cổ và tay.

Bạn có thể điều trị hầu hết các phát ban do tiếp xúc, nhưng còn tùy thuộc vào nguyên nhân. Thực hiện theo các hướng dẫn sau để giúp giảm bớt sự khó chịu và đẩy nhanh quá trình chữa bệnh:

• Sử dụng chất tẩy rửa dịu nhẹ thay vì xà phòng thơm.
• Sử dụng nước ấm thay vì nước nóng để gội đầu.
• Vỗ nhẹ vùng phát ban cho khô thay vì chà xát.
• Để các vùng bị phát ban thoáng mát, không đóng kín. Nếu có thể, hãy tránh dùng quần áo che phủ. Ví dụ khi trẻ bị hăm tã thì nên tránh dùng tã và dùng quần áo rộng cho bé.
• Ngừng sử dụng mỹ phẩm hoặc kem dưỡng da nếu nghi ngờ nó có thể gây bệnh.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm không mùi cho các khu vực bị ảnh hưởng bởi bệnh chàm.
• Tránh gãi vì làm như vậy có thể làm cho bệnh nặng hơn và có thể dẫn đến nhiễm trùng.
• Sử dụng thuốc không kê đơn dạng kem bôi có chứa Hydrocortisone vào vùng bị ảnh hưởng nếu vùng bị bệnh rất ngứa và gây khó chịu.
• Kem dưỡng da Calamine cũng có thể giúp giảm triệu chứng do bệnh thủy đậu, cây thường xuân độc hoặc cây sồi độc.
• Sử dụng bột yến mạch để tắm hoặc lau rửa vùng bị bệnh. Điều này có thể làm dịu cơn ngứa liên quan đến bệnh chàm hoặc bệnh vẩy nến.

Gội đầu thường xuyên với dầu gội trị gàu nếu bạn bị gàu kèm theo phát ban. Dầu gội trị gàu bằng thuốc thường có sẵn tại các hiệu thuốc, nhưng bác sĩ có thể kê các loại mạnh hơn nếu bạn cần.

Thuốc không theo toa

Lấy Acetaminophen (Tylenol) hoặc Ibuprofen (Advil) ở mức độ vừa phải để bôi giúp giảm đau nhẹ do phát ban. Nói chuyện với bác sĩ trước khi bạn bắt đầu dùng những loại thuốc này và tránh dùng chúng trong thời gian dài vì chúng có thể có tác dụng phụ. Hỏi bác sĩ trong bao lâu thì có thể an toàn cho bạn. Bạn có thể không được dùng chúng nếu bạn bị bệnh gan hoặc thận hoặc tiền sử loét dạ dày.

Khi nào cần đi khám chuyên khoa da liễu?

Gọi cho bác sĩ nếu phát ban không biến mất với các phương pháp điều trị tại nhà. Bạn cũng nên liên hệ với họ nếu bạn đang gặp các triệu chứng khác ngoài phát ban và nghi ngờ mình bị bệnh.
Hãy đến bệnh viện ngay lập tức nếu bạn bị kèm với bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Tăng đau hoặc đổi màu ở vùng phát ban
• Thắt hoặc ngứa trong cổ họng
• Khó thở
• Sưng mặt hoặc tứ chi
• sốt từ 38,5°C trở lên
• Không tỉnh táo
• Chóng mặt
• Đau đầu hoặc cổ dữ dội
• Nôn mửa hoặc tiêu chảy lặp đi lặp lại

Liên hệ với bác sĩ hoặc đi khám nếu bạn bị phát ban cũng như các triệu chứng toàn thân khác bao gồm:

• Đau khớp
• Đau họng
• Sốt nhẹ tới 38°C
• Vệt đỏ hoặc vùng mềm gần phát ban
• Vết cắn của bọ ve gần đây hoặc vết cắn của động vật

Bác sĩ sẽ thăm khám như thế nào?

Bác sĩ sẽ khám sức khỏe và kiểm tra những nốt ban của bạn.

Có thể bác sĩ sẽ hỏi bạn một số vấn đề như:

• Tình trạng phát ban hiện tại
• Tiền sử bệnh tật của bạn
• Chế độ ăn uống
• Các mỹ phẩm hoặc các thuốc khác có sử dụng gần đây
• Vệ sinh cá nhân.

Bác sĩ có thể sẽ có một số biện pháp thăm khám sau đây:

• Đo nhiệt độ của bạn
• Yêu cầu xét nghiệm, chẳng hạn như xét nghiệm dị ứng hoặc công thức máu toàn bộ
• Thực hiện sinh thiết da, bao gồm việc lấy một mẫu mô da nhỏ để phân tích
• Giới thiệu bạn đến một chuyên gia, chẳng hạn như bác sĩ da liễu, để đánh giá thêm

Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc hoặc thuốc bôi ngoài da để giảm phát ban. Hầu hết mọi người đều có thể điều trị phát ban hiệu quả bằng các phương pháp điều trị y tế và chăm sóc tại nhà.

Một số cách chữa phát ban ngay tại nhà:

Thực hiện theo các mẹo sau nếu bạn bị phát ban:

• Sử dụng các biện pháp khắc phục tại nhà để làm dịu nốt ban do tiếp xúc nhẹ.
• Xác định các tác nhân tiềm ẩn gây phát ban và tránh xa chúng càng nhanh càng tốt
• Đi đến bệnh viện chuyên khoa da liễu hoặc bệnh viện đa khoa nơi gần nhất để khám nếu nốt ban không biến mất với các phương pháp điều trị tại nhà.
• Bạn cũng nên đi khám ngay nếu bạn đang gặp các triệu chứng khác ngoài phát ban và nghi ngờ mình bị bệnh.

Làm theo chính xác các phương pháp điều trị mà bác sĩ kê đơn. Liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đi khám lại ngay nếu phát ban của bạn vẫn còn hoặc trở nên tồi tệ hơn mặc dù đã được điều trị.

Những thông tin trong bài viết chỉ nên tham khảo và không thể thay thế lời khuyên của bác sĩ hoặc nhân viên y tế.

References: